Dắt tay nhau trong một cuộc tranh luận kỳ lạ

Dắt tay nhau
trong một cuộc tranh luận kỳ lạ

ó lẽ chưa có cuộc tranh luận nào kỳ lạ như cuộc tranh luận quanh bài “Dắt tay nhau, đi dưới những tấm biển chỉ đường của trí tuệ” của tôi, mặc dù trong đó nghĩ mười mới viết được một. Suốt một năm rưỡi trời các giáo sư triết học, các nhà chính trị, tuyên huấn... của Viện Triết, trường Nguyễn Aí Quốc, ban Văn hoá Tư tưởng Trung ương, báo Nhân dân, báo Quân đội nhân dân... đã viết liền mấy chục bài và sách, tập trung phê phán một bài tiểu luận mà bài này chỉ được truyền tay chứ không được phép in ở đâu cả. Mấy chục võ sỹ ra sân khấu, đấu rất sôi nổi với một địch thủ chỉ được phép ở bên trong hậu trường. Trong cuốn “Nêu cao tính chiến đấu, chống mọi hoạt động về văn hoá tư tưởng…” ban Văn hoá Tư tuởng Trung ương đã dành hầu hêt các trang để chỉ trích những nội dung được trích dẫn một cách rời rạc từ bài “Dắt tay nhau... “. Thậm chí trong cuốn giới thiệu Dự thảo Cương lĩnh của Đại hội 7, uỷ viên Bộ Chính trị Đào Duy Tùng cũng đề cập tới bài đó như một ví dụ cụ thể duy nhất làm đối trọng. Có bài viết đã gọi tôi là kẻ phát ngôn trong bóng tối, cao ngạo hơn cả During, có bài viết doạ sẽ có biện pháp đối xử với tôi một cách đúng mực, theo như yêu cầu đòi hỏi của quy luật đấu tranh giai cấp (!). Và thực tế thì bài “Dắt tay nhau...” đã không phải không gây phiền phức cho tôi và nhà văn Dương Thu Hương trong những ngày được tiếp kiến bộ nội vụ.

Đấy là mặt không vui, nhưng câu chuyện lại cũng có mặt vui của nó. Bài ấy tôi viết hai năm trước khi có những sự cố ở Đông Âu và Liên xô thực tiễn thế giới sau đó đã chứng thực cho dự đoán của tôi, các tấm biển chỉ đường lớn nhỏ đã được quay lại hết. Việc đại hội 7 lấy TRÍ TUỆ làm khẩu hiệu hàng đầu (mặc dù trước đó nhiều nhà lý luận đã khẳng định rằng chủ nghĩa Mác Lênin chính là trí tuệ tối cao của nhân loại rồi, nói trí tuệ nữa là thừa!) và không nói đến chuyên chính vô sản nữa thì điều ấy thực sự đã phù hợp với nội dung chính trong bài viết của tôi. Tôi lấy làm vui lắm, và tin rằng những nội dung khác của bài viết cũng sẽ chuyển rất nhanh từ trạng thái gây dị ứng, phải chống đến cùng, sang trạng thái mặc nhiên tự tại, biết rồi, khổ lắm, nói mãi, !

Là người làm công tác khoa học, dốt về chính trị, tôi chỉ nói những điều về nhận thức khoa học, những vấn đề có tính nguyên lý. Trong khoa học tự nhiên, Mác duy vật và biện chứng bao nhiêu thì khi vận dụng vào xã hội Mác lại duy tâm và siêu hình bấy nhiêu. Ai có thể phủ định được chủ nghĩa Mác, nếu không phải là phần này của tư tưỏng Mác đã xung đột với phần kia của tư tưởng Mác! Nhà duy vật biện chứng trứ danh trong khoa học ấy lại đồng thời là đại biểu cuối cùng và đặc sắc nhất của trào lưu xã hội chủ ngĩa không tưởng mà Mác đã chống đến cùng.

Nhân loại đã phải trả giá cho sự không tưởng của mình và đã vượt được qua nó, đó là một điều vĩ đại. Nhưng vượt lên trên máu và nước mắt, nói theo cách nói của Mác, cuối cùng thì nhân loại vẫn muốn từ giã quá khứ của mình một cách vui vẻ. Chỉ có điều là trong màn hài kịch lớn này, lịch sử sẽ chọn ai làm tên lính cuối cùng rút lui khỏi sân khấu!...

Tháng 2-1993

Hà Sỹ Phu